MUHADRAM
“Hadrame” dört harfli
basit fiilinden ismi mef’ul olan muhadram sözlükte sünnet olmamış adam, acı mı
tatlı mı olduğu bilinmeyen su, babası beyaz olduğu halde kendisi siyah çocuk,
nesebi karışık insan, erkek davar eti mi yoksa dişi davar eti mi olduğu bilinmeyen
et ve tadsız yemek manalarına gelir. Bu manaların hepsinde durumu belli olmamak
ve karışıklık kavramları söz konusudur.
Hadis ilminde muhadram
bu manayla ilgili olarak hem cahiliye devrinde hem de Nebi zamanında
yaşadıkları halde onu göremeyenlere denir. Bu tarife göre muhadram, sahabi mi
yoksa tabii mi olduğu belli olmayan kimse demektir; zira böyle birinin Nebi
zamanına yetiştiği için sahâbi sayılması akla yakın görünür. Ancak onu
göremediği için sahabi değildir. Sahabi ile görüşmekle tabii sayılması da
mümkündür. Fakat Nebi devrini idrak ettiğinden onun ebedi aleme göç etmesinden
sonra dünyaya gelen öteki tabiilerden farklı tarafı vardır ve bu fark yüzünden
tabiin sınıfına da girmez. İşte bu yüzden hem cahiliye denilen İslâm öncesi
devrede, hem de Nebi (s.a.s) zamanında yaşayan ve fakat onu göremeyen şahsa
hadisciler özel tabiri ile muhadram demişlerdir.
İbnu's-Salah muhadramı
Tâbi'inden ayrı bir grup olarak cahiliye devrini ve Nebi zamanını idrak
ettikleri ve müslüman oldukları halde Nebi ile sohbeti olmayanlar olarak
tanıtır.
Bununla birlikte
muhadram tabirinin başka tarifleri de yapılmıştır. Söz gelişi lügat alimlerine
göre muhadram, ömrünün yansını cahiliyede, yarısını da sahabeyi ister idrak
etmiş olsun ister olmasın, İslâm devrinde geçirmiş olan kimsedir. Bazı
muhaddislere göre ise muhadram Mekke fethinden önce kendi kavmini ya da
başkalarını küfür üzere idrak eden kimsedir: zira Araplar Mekke fethinden sonra
tamamen müslüman olmuşlardır. Artık cahiliye diye bir şey kalmamıştır. Nitekim
Müslim'in muhadramlar arasında zikrettiği Buseyr b. Amr hicretten sonra dünyaya
geldiği için bu tarife göre muhadram sayılmıştır.
Müslim yirmi muhadram
ismi zikretmiştir. es-Suyûti, İbn Hacer'in el-İsâbede zikrettiği muhadramlarla
bu sayıyı artırmıştır. Burada bir kaç muhadram ismi saymak yerinde olacaktır.
Ebu Amr (S'ad b. İyas)
eş-Şeybâni, Suveyd b. Gafeletil-Kindi, Amr b. Meymûn el-Ûdi, Abdu Hayr b. Yezid
el-Hayvâni, Ebu Osmani'n-Nehdi, Abdurrahman b. Mull, Ebu'l-Halâli'l-Ateki
(Rebi'atubnu Zûrâre), Ebu Recâ'i'l-Utâridi, Uveys el-Karâni.